Badanie Fizykalne - część IV - UKŁAD KRĄŻENIA

Prowadzący: Zygmunt Sitko

Badanie Fizykalne część IV 

UKŁAD KRĄŻENIA

ANATOMIA

A. Układ krążenia tworzą:- serce- tętnice- żyły- naczynia włosowate                                                                                       

 B. Serce – główny narząd układu krążenia, położony w śródpiersiu; zbudowany z mięśnia poprzecznie prążkowanego. Cykl pracy - krew z przedsionka prawego zastawką trójdzielną płynie do komory prawej i poprzez zastawkę półksiężycowatą do pnia płucnego; krew z przedsionka lewego poprzez zastawkę mitralną (dwudzielną) płynie do komory lewej i zastawką aortalną do aorty. Rzut ujścia przedsionkowo-komorowego lewego i zastawki dwudzielnej leży na wysokości końca mostkowego żebra IV lewego. Rzut ujścia przedsionkowo komorowego prawego pada na przecięcie się linii łączącej końce mostkowe żebra III lewego i VI prawego z linią pośrodkową przednią. Rzut ujścia aorty leży za mostkiem, w pobliżu jego lewego brzegu na wysokości III międzyżebrza. Wreszcie ujście pnia płucnego rzutuje się na miejsce połączenia III lewej chrząstki żebrowej z mostkiem. W tych miejscach można wysłuchać tony serca, tzn. dźwięki czy szmery powstające przy jego pracy. Zastawkę dwudzielną osłuchujemy na koniuszku serca, w V międzyżebrzu, na 1,5 cm w prawo od linii środkowo – obojczykowej lewej. Zastawkę aorty osłuchujemy w II międzyżebrzu prawym przy prawym brzegu mostka, a zastawkę pnia płucnego w II międzyżebrzu lewym przy lewym brzegu mostka. Wreszcie zastawkę trójdzielną osłuchuje się po prawej stronie podstawy trzonu mostka na wysokości przyczepu V i VI chrząstki żebrowej.

WYWIAD

Wywiad rozróżniamy ze względu na rodzaj wizyty:                    

A. Początkowa gdzie pytamy o związki z innymi, gdzie mieszkają, zatrudnienie, inne obowiązki, zobowiązanie wobec innych, poziom wykształcenia, co chcą osiągnąć, ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, dochody;                                                    

B. Kontrolna gdzie pytamy o główne zmiany, ocenę z leczenia, stosowanie się do zaleceń, bariery w kontynuacji zaplanowanych działań.

Wywiad szczegółowy uzupełniamy o kwestie pominięte przy wywiadzie ogólnym oraz mające wpływ na układ krążenia. Ważnymi odnośnikami są: wiek, rasa i płeć osoby badanej. Zadając pytania pamiętajmy o zasadach podanych przy „ocenie głównej dolegliwości” to jest:

• czy pacjent stwierdza zmiany w badanym obszarze,

• umiejscowienie,

• charakter,

• wielkość,

• przebieg,

• okoliczności,

• czynniki nasilające lub łagodzące,

• objawy towarzyszące.                            

Uwaga !                                                                                             

 Uzyskane informacje należy umieścić w czasie /dni, tygodnie, miesiące lub lata/ oraz czy istnieje związek z porą roku, podróżą, leczeniem, wykonywanym zawodem.

1/ Wywiad kardiologiczny pytamy o:                                              

a. wywiad rodzinny – nadciśnienie, choroby serca, zawał serca, udar mózgu, cukrzyca, hypercholesterolemia;                                
b. obecne objawy – sinica/bladość, duszność wysiłkowa, duszność orthopea/kładzenie na plecach – niewydolność serca lewokomorowa; zapytać ile poduszek i czy ostatnio więcej/, ból przedsercowy /zamostkowy/, obrzęki, palpitacje i omdlenia;        
c. przebyte choroby – gorączka reumatyczna, częste anginy, szmery sercowe, choroby serca, nadciśnienie, przebyta diagnostyka serca, obecne leczenie farmakologiczne, wysiłek fizyczny/czy występuje i jak duży/, sposób odżywiania, poziom lipidów.                                                                                                
2/ Badanie układu krążenia polega na:    

                                       
-oglądaniu – całej klatki piersiowej /okolica przedsercowa i koniuszkowa czy nie występuje nadmierne wychylenie/, wygląd fizyczny, cechy wyczerpania, kończyny /kształt paznokci i ich kolor, obrzęki czy są i jakie, kształt i zarys naczyń, rozmieszczenie owłosienia, owrzodzenia, kolor skóry – sinica, bladość/,                                                                                            
- opisie spostrzeżeń – umiejscowienie, wielkość zaobserwowanych zmian,                                                                  
- badaniu palpacyjnym – okolica przedsercowa /impuls koniuszkowy, unoszenie i/lub drżenie/,kończyny /temperatura i tętno/. Impuls koniuszkowy przy niewydolności lewokomorowej i przeroście lewej komory koniuszek może się przesunąć nawet do 2,5 cm w lewo w stronę linii pachowej lewej możemy określić 

poprzez wskazanie 

1. lokalizacji, 

2. średnicy – nie powinna wykraczać poza jedną przestrzeń międzyżebrową,     

3. amplitudy = siły – lekka, skacząca, nieobecna, 

4. czas trwania – ile razy na minutę,      

- opukiwaniu – określające wymiar serca możliwe ale trudne      
- osłuchiwaniu – tony zastawek trójdzielnej i mitralnej określamy jako S1 „LAB” (są lepiej słyszalne od S2 ), tony zastawek aortalnej i półksiężycowatej określamy jako S2 „DAB” (są gorzej słyszalne od S1). S1 i S2 - osłuchujemy membraną bo są to tony wysokie a S3 i S4 -osłuchujemy lejkiem bo są to tony niskie w tym także możemy wysłuchać szmery patologiczne.                  

                                                        

Serce osłuchujemy w trzech pozycjach                                          

1. płaskiej lub półsiedzącej,                                                             

2. na lewym boku – uderzenie koniuszkowe lub szmery,               

3. siedzącej z lekkim pochyleniem do przodu –przybliża serce do klatki piersiowej i łatwiej wysłuchać szmery.                            

S3 - „Galop komorowy” najlepiej wysłuchać w okolicy koniuszkowej za pomocą lejka, może świadczyć o niedomykalności lewokomorowej; pojawia się gdy krew spieszy się z przedsionka do komory i mocno uderza o komorę; pojawia się wcześnie podczas rozkurczu komór następuje S2 /zamknięcie zastawek „A” i „P”/ następnie otwierają się „T” i „M” i słychać S3.S4 - „Galop przedsionkowy” wysłuchujemy przy koniuszku serca lejkiem i odróżniamy porównując w jakiej fazie cyklu serca go wysłuchaliśmy, występuje przy niedokrwieniu, nadciśnieniu płucnym, kardiomiopati, zwężeniu zastawki półksiężycowatej; pojawia się gdy wzrasta opór komór na ich wypełnianie krwią /wzrasta sztywność komór/ wskutek końcowego wypełnienia komór krwią przed zamknięciem zastawek „T” i „M” pojawia się tuż przed S1.

SZMERY SERCOWE                                                                   

są wywołane poprzez burczenie – są to zawirowania w przepływie krwi, czasem przez zwężenie, poszerzenie, niedomykalność zastawek a czasem otwory w przegrodach serca.                                                               

 Szmery serca posiadają cechy je identyfikujące:                       

1/ w którym okresie cyklu występuje, skurczu czy rozkurczu- szmer skurczowy pomiędzy S1 a S2- szmer rozkurczowy pomiędzy S2 a S1- szmery pan systoliczne skurczowo – rozkurczowe S1 a S2 a S1                                                               

2/ kształt -kreszendo – od niskiego do wysokiego- de kreszendo – od wysokiego do niskiego- kreszendo – de kreszendo – od niskiego przez wysoki do niskiego- stały - równy                           

3/ lokalizacja – maksymalne natężenie – czy np. nad zastawką mitralną                                                                                               
4/ promieniowanie – sprawdzamy we wszystkich kierunkach i notujemy gdzie się on wycisza /przy niedomykalności zastawki aortalnej może sięgać aż do szyi                                                    

5/ intensywność – dzieli się na sześć stopni :                                 

- bardzo słabo słyszalny

- aby lepiej chory może otworzyć usta,   

- dosyć często słyszalny po tonach gdy szukamy co jeszcze,     

- zaraz po przyłożeniu stetoskopu                                     

- głośny pomiędzy 3 a 5,                                                               

- zaraz po przyłożeniu przed S1 a S2 zagłusza je,                       

- słyszalny nawet przed przyłożeniem 2-3 cm ponad klatką piersiową.                                                                                             

6/ wysokość tonu – wysoka średnia, niska,                                     

7/ jakość szmeru – dmuchający, ostry, muzyczny, mruczący.

Szmery w okresie skurczu mogą być fizjologiczne lub patologiczne                                                                                                                 

I. Fizjologiczne – przez zwiększoną objętość /ciążą, nadczynność tarczycy, anemia, gorączka/, niewinne u dzieci i aż do 20 roku życia                                                                             

II. Patologiczne – zwężenie zastawki półksiężycowatej, zastawki aortalnej lub występująca kardiomiopatia. 

OBWODOWY UKŁAD NACZYNIOWY                                      

Jest częścią układu naczyniowo –sercowego.                                

Tętno – sprawdzamy nie tylko przy badaniu układu sercowo-naczyniowego w 7 miejscach /na tętnicy szyjnej, ramiennej, promieniowej, udowej, podkolanowej, piszczelowej, grzbietowej stopy/.                                                                            

Tętno posiada trzy cechy:                                                              

1. częstotliwość                                                                                  

2. rytm /regularny i nieregularny/                                                  

3. amplituda = siłą/+1 nitkowate słabe,+2 normalna, +3 o zwiększonej sile napięcia, +4 tętno drutowate/.                              

Zmiany na skórze czy świadczą o zaburzeniach ze strony układu krążenia:                                                                             

1.TĘTNICZEGO – skóra błyszcząca, utrata owłosienia /złe odżywienie/, chromanie przy chodzeniu i ból spoczynkowy, zimne, blade, naczynia tętnic grzbietowych stopy trudne do oceny, gangrena.                                                                             

2. ŻYLNEGO – skóra napięta, obrzęki, atrofia skóry /przebarwienia/, pobolewanie przy opuszczonych nogach, ciepłe, ból zmniejsza się przy uniesieniu nóg do góry, owrzodzenia – okolice wewnętrzne kostek.  

Przy szukaniu obrzęków uciskamy przez 5 sek.

Test Alensa /przy wkłuciu tętniczym na OIOM/ - zatykamy obie tętnice i zaciśnięcie pięści – 5 sek. i prosimy o otwarcie dłoni i puszczamy promieniową potem drugą /dłoń po otwarciu jest blada/ ręka się zaczerwieni.

Badanie Fizykalne - część III - UKŁAD ODDECHOWY

Prowadzący: Zygmunt Sitko

Badanie Fizykalne część III

UKŁAD ODDECHOWY

ANATOMIA

A. Klatka piersiowa jest jamą ciała zawierającą serce i płuca

B. Klatkę piersiową tworzą:
- 12 kręgów piersiowych
- 12 par żeber
- chrząstki żebrowe
- mostek składający się z rękojeści, trzonu i wyrostka mieczykowatego

C. Przepona jest to duży mięsień oddzielający jamę brzuszną od klatki piersiowej

D. Górne drogi oddechowe to jama nosowa i gardło a dolne to krtań, tchawica, oskrzela /prawe szersze i krótsze – dzieli się na trzy mniejsze; lewe jest cieńsze i biegnie bardziej poziomo i dzieli się na dwa mniejsze/, zakończeniem dróg oddechowych są płuca – właściwe narządy oddechowe.

E. Opłucna – błona surowicza pokrywająca każde płuco a składa się z opłucnej ściennej i opłucnej płucnej /rozdziela je przestrzeń zwana jamą opłucnową/

F. Śródpiersie

G. Płuca – prawe z trzema płatami i lewe z dwoma płatami; płaty dzielą się na segmenty po 10 dla każdego płuca /p. 3, 2, 5; l. 4, 4 – 1+2 i 7+8/


WYWIAD
Wywiad to technika zbierania danych, w której ludzie proszeni są o udzielenie odpowiedzi na serię pytań dotyczących ich cech, postaw, wartości, postrzegania sytuacji czy zdarzeń oraz zachowań.

Zachowania niewerbalne poprawiające kontakt:

1. Twarz na wprost twarzy drugiej osoby. Odwrócenie się oznacza jednoznacznie: „Nie słucham – myślę o czymś innym”,

2. Uśmiech – sympatyczny i dodający otuchy wyraz twarzy,

3. Otwartość /fizyczne manifestowanie/ - zamknięcie ciała poprzez skrzyżowanie napiętych ramion lub nóg, kulenie się, mocne ściskanie czegoś w dłoni – to wszystko oznacza, że bronisz się przed czymś. Innymi słowy nie dociera do ciebie to co słyszysz,

4. Pochylanie się w kierunku drugiej osoby – jeśli odchylasz się od niej, druga osoba może odnieść wrażenie, że próbujesz fizycznie oddalić się. Gdy siedzisz sztywno wyprostowany wyglądasz na osobę spiętą i raczej nieaprobującą, zatem nieznaczne wychylenie do przodu jest wskazane,

5. Kontakt wzrokowy – komunikując się między sobą ludzie często patrzą na siebie nawzajem. Jeśli nie będą mogli napotkać twojego wzroku, pomyślą że nie budzisz zaufania; lecz nie próbuj wpatrywać się deprymująco w drugą osobę,

6. Zachęcenie – kiwaj głową i pomrukuj „Uhm” „Proszę dalej” „Tak” „O tak” itp. Prawdą jest, że zachęcając drugą osobę uzyskasz przynajmniej 50 % więcej informacji,

7. Odprężenie – jeśli jesteś spięty, udziela się to twojemu rozmówcy a nie można swobodnie rozmawiać /lub słuchać/ gdy się człowiek denerwuje. Jeżeli jesteś autentycznie zainteresowany zrozumieniem tego co mówi druga osoba, a nie tylko udajesz, wówczas w żadnym wypadku nie będziesz się denerwował.
Nie bądź nadmiernie odprężony, żeby osoby nie odnosiły wrażenia, że przyczyniły się do tego, że za chwilę zaśniesz.

Cztery zasady dobrego i skutecznego słuchania:

1. pokaż bez słów, że słuchasz i starasz się zrozumieć mówiącego poprzez: ton głosu, kontakt wzrokowy, wyraz twarzy, postawę ciała, gesty.

2. powtórz własnymi słowami najważniejsze myśli rozmówcy. Zauważ jego uczucia. Zawsze jednak sprawdź, czy mówiący zgadza się z twoją interpretacją.

3. spróbuj postawić się na miejscu mówiącego i wczuj się w jego sytuację /bądź empatyczny/.

4. nie przerywaj, nie dawaj rad, niczego nie sugeruj. Nie dziel się swoimi problemami, ani podobnymi doświadczeniami – każdy przeżywa swoje problemy indywidualnie według własnych zasad.

Prowadząc rozmowę z pacjentem powinniśmy przestrzegać następujących zasad:
- pierwszy kontakt z pacjentem wymaga przedstawienia się, gdyż pacjent niechętnie będzie rozmawiał z osobą anonimową, nie będzie czuł się bezpiecznie,
- na każdym etapie pracy z pacjentem , należy zawsze prowadząc rozmowę zwracać się używając nazwiska i formy „Pan – Pani”,
- rozmowę należy zaczynać od pytań ogólnych i stopniowo przechodzić do zagadnień szczegółowych /konkretnych/,
- każda rozmowa powinna mieć charakter spokojnej i cierpliwej konwersacji – nie może wzbudzać u chorego podejrzeń i wątpliwości,                                              - dane uzyskane w rozmowie, w każdej sytuacji powinniśmy uważać za ściśle tajne – wykorzystywane tylko do celów diagnostycznych /terapeutycznych/, do wyjaśnienia trudności i problemów pacjenta,                                                              - rozmowa powinna być ukierunkowana – przebiegiem rozmowy powinna kierować w sposób planowy, lecz jednocześnie elastyczny pielęgniarka/położna, a nie pacjent.

Przygotowując się do rozmowy dobrze jest mieć rozeznanie odnośnie:

- wieku rozmówcy,
- kim jest i z jakiego środowiska pochodzi,
- jaki jest stan chorego,
- jaki jest rodzaj i charakter choroby,
- kto będzie realizował opiekę nad chorym po jego wyjściu ze szpitala,
- czy i jakiej pomocy będzie wymagać rodzina/środowisko opiekuńcze.

Wywiad szczegółowy uzupełniamy o kwestie pominięte przy wywiadzie ogólnym oraz mające wpływ na układ oddechowy. Ważnymi odnośnikami są: wiek, rasa i płeć osoby badanej.

Zadając pytania pamiętajmy o zasadach podanych przy „ocenie głównej dolegliwości” to jest:
• czy pacjent stwierdza zmiany w badanym obszarze,
• umiejscowienie,
• charakter,
• wielkość,
• przebieg,
• okoliczności,
• czynniki nasilające lub łagodzące,
• objawy towarzyszące.

Uwaga !

Uzyskane informacje należy umieścić w czasie /dni, tygodnie, miesiące lub lata/ oraz czy istnieje związek z porą roku, podróżą, leczeniem, wykonywanym zawodem.

1. Pytamy o:

- kaszel
- wydzielina – kolor, ilość
- szkodliwe czynniki środowiskowe – opary, farby, druk, azbest
- świsty
- duszność – kiedy
- palenie – ile, od kiedy, kiedy przestał
- gruźlica
- tolerancja wysiłku
- astma, alergie /uwaga lateks wysypka/
- zapalenie oskrzeli - ostre, przewlekłe
- rozedma
- zapalenie płuc, opłucnej – jak często
- data i wynik ostatniej próby Tuberkulinowej – jaki wynik /dodatni 15mm – bez kontaktu, 10 mm – z kontaktem, 5 mm – HIV/
- data ostatniego zdjęcia RTG klatki piersiowej – jaki wynik.

2. Badanie układu oddechowego polega na

- oglądaniu – częstość oddechu /16-20 na min./, rytm /bezdech/, jakość oddechu; symetria i kształt klatki piersiowej, kształt przestrzeni międzyżebrowych /pozaciągane to wysiłkowy/, symetria ruchów oddechowych, skóra /kolor i zmiany/, ruchy nozdrzy /ruchy skrzydełek nosa to wysiłkowy/,
- opisie spostrzeżeń – umiejscowienie /umowne linie pionowe i poziome/: pacha, mostek, obojczyk, łopatka

- badaniu palpacyjnym – tkliwość, zgrubienia, wychylenia klatki piersiowej, drżenia głosowe /większe przy zapaleniu płuc, mniejsze przy zgrubieniach i obturacji/ PRZÓD OGLĄDAJ NA LEŻĄCO

- opukiwaniu /5-7 cm w głąb/ - stłumienie /zapalenie płuc, niedodma/, rezonans, wysokość przepony /oznaczenie stłumienia przeponowego/,
- badaniu wychylenia przeponowego /różnica wdechu i wydechu to wychylenie przepony /5-6 cm/ - wydech /opukiwanie i zaznaczenie końca opuku jawnego prawa i lewa strona/;
- różnice występują podczas paraliżu nerwu przeponowego – obie strony, zapalenie opłucnej po jednej stronie,

- osłuchiwaniu – oddech przez usta cały cykl wdech i wydech; szmery oddechowe, dodatkowe /patologiczne/, przewodzenie głosu.

Technika rejestracji uzyskanych informacji:

- zapis graficzny – zestaw znaków stosowanych przy konstruowaniu genogramu rodziny
- zapis cyfrowy – wykorzystywany przy rejestracji wyników pomiaru masy ciała, ciśnienia tętniczego, tętna, liczby oddechów, stopni
- zapis słowny – choroby, problemy pielęgnacyjno – opiekuńcze, diagnoza, plan, realizacja, ocena,
- zapis symboliczny w formie „+” oznacza ocenę pozytywną dla określonej cechy, „-” oznacza wystąpienie dysfunkcji /ocena negatywna/, „0” oznacza, iż nie dotyczy ona ocenianej osoby.

Prawidłowe szmery oddechowe:

1. pęcherzykowy (wdech > wydech /2/3 > 1/3/),

2. oskrzelowo – pęcherzykowy, 1 i 2 przestrzeń międzyżebrowa przód i między łopatkami tył (wdech = wydech),

3. oskrzelowy, nad rękojeścią mostka (wdech < wydech /1/3 < 2/3/).

Patologiczne szmery oddechowe:

1. rzężenia – drobne przerywane dźwięki /drobnobańkowe – ton wyższy, grubobańkowe – ton niższy np. niewydolność lewokomorowa – obrzęk i płyn w płucach /początkowo drobnobańkowe a potem grubobańkowe/,
2. świsty – ciągły muzyczny dźwięk /astmatycy tu powietrze ma trudność w wydostaniu się na zewnątrz/ szczególnie przy fazie wydechowej; w ostrej fazie astmy nie słychać świstów bo powietrze się nie porusza; uwaga „stridor” (obturacja) powietrze nie może się dostać do pęcherzyków,
3. furczenia – niskotonowe jak chrapanie /dużo wydzieliny w drogach oddechowych.

Przewodzenie głosu – PATOLOGIA:

1. bronchofonia – pacjent wymawia „raz” i osłuchujemy /prawidłowo stłumiony szept, choroba słyszymy
bardzo głośno – zmieniona chorobowo tkanka lepiej przewodzi niż powietrze/,
2. egofonia – pacjent wymawia „i” i osłuchujemy /prawidłowo słyszymy „i”, choroba słyszymy „ej”/,
3. pektorylokwia – przewodzenie szeptu – pacjent szepcze „raz, dwa, trzy” i osłuchujemy /prawidłowo nic nie słyszymy, choroba słyszymy „raz, dwa, trzy”/.

Ćwiczenia: Stetoskop – membrana /wysokie tony/, lejek /niskie tony/, tuba /nie powinna być zbyt długa – gorzej słyszymy; dobrze gdy jest grubsza/, oliwki /dobierz względem potrzeb/, membranę przykładamy zdecydowanie
ale nie za mocno a lejek lekko ale całym obwodem; można poprosić o schwycenie rękoma ramion /skrzyżowanie/ co pozwala lepiej osłuchiwać i opukiwać płuca z tyłu.

Ocena płuc                                                                                 norma ( płuca czyste szmery oddechowe słyszane obustronnie)                               patologia (obecność rzężeń, furczeń lub świstów. Słabszy szmer oddechowy w danej części płuc. Średnie lub głębokie zaciąganie międzyżebrowe i/lub nadmostkowe. Asymetria ruchów przepony).

Ocena plwociny                                                                                 norma (brak lub niewielka ilość czystej wydzieliny rano)                        

patologia (Gęsta ciągnąca się plwocina o zgniłym zapachu. Krwista lub zielona plwocina).

Ocena piersi                                                                                                               norma (nieco powiększone u niemowląt. Ogólnie nieco asymetryczne podczas dojrzewania ).                                                                                                   

patologia ( Wydzielina z piersi lub „wzrost” u mężczyzn ).

sinica                                                                                                                              norma (nie występuje )                                                                                   

patologia (wokół ust lub obwodowa sinica: wskazuje na choroby układu oddechowego lub krążenia).

Różnicowanie wyników osłuchiwania płuc podczas Choroby płuc

1) zapalenie płuc, niedodma                                                                                              -szmery oddechowe są oskrzelowe lub brak zaostrzone/oskrzelowe                          -dźwięki patologiczne to trzeszczenia wdechowe trzeszczenia końcowo-wdechowe

2) odma - czy to szmery oddechowe czy dźwięki patologiczne jest ich brak     

3) rozedma                                                                                                                        -szmery oddechowe są osłabione, ciche                                                                         -dźwięki  patologiczne to trzeszczenia wczesno-wdechowe

4) przewlekłe zapalenie oskrzeli                                                                                     - szmery oddechowe  są normalne                                                                                   -dźwięki patologiczne to świsty i trzeszczenia                                                                                                                                                                                                      

 5) zwłóknienie torbielowate                                                                                           -szmery oddechowe są ostre                                                                                          -dźwięki patologiczne to trzeszczenia wdechowe

6) torbielowa zastoinowa niewydolność serca
-szmery oddechowe są osłabione, ciche                                                                         -dźwięki patologiczne to trzeszczenia wdechowe    

7) wysięk opłucnowy                                                                                                       - szmery oddechowe są osłabione, ciche                                                                       -dźwięki patologiczne jest brak

8) astma                                                                                                                            -szmery oddechowe są osłabione, ciche                                                                       -dźwięki patologiczne są świsty 

CZĘSTOŚĆ I RYTM ODDECHÓW

1. prawidłowe – u dorosłych 14-20 oddechów na minutę; u niemowląt do 44 na minutę

2. szybkie, płytkie oddechy (Tachypnoe) - ma wiele przyczyn, w tym restrykcyjne choroby płuc i ból opłucnowy

3. szybkie, głębokie oddechy (Hyperpnoe, Hiperwentylacja) - ma wiele przyczyn, w tym wysiłek fizyczny, niepokój, kwasica metaboliczna, uszkodzenie pnia mózgu.

Oddech Kussmaula, spowodowany kwasicą metaboliczną, może mieć częstość szybką, wolną lub normalną

4. wolne oddechy – mogą być spowodowane śpiączką cukrzycową, depresją oddechową wywołaną lekami, wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego

5. oddech Cheyn’a - Stokesa – rytmicznie następujące po sobie okresy hyperpnoe i apnoe. U niemowląt i osób starszych, może być czymś prawidłowym w czasie snu; towarzyszy również uszkodzeniu mózgu, niewydolności krążenia, mocznicy i niewydolności oddechowej

6. oddech ataktyczny (Biota) – nieprzewidywalna nieregularność głębokości i częstości. Wśród przyczyn są uszkodzenie mózgu i niewydolność oddechowa

7. oddech z westchnieniami – oddech przerywany częstymi westchnieniami. Jeśli występują również inne objawy, sugeruje to zespół hiperwentylacji. Okazyjne westchnienia są czymś prawidłowym.

Badanie Fizykalne - część II - SKÓRA

 Prowadzący: Zygmunt Sitko

Badanie Fizykalne część II
SKÓRA

Prezentowany w poprzedniej części ogólny wywiad z pacjentem, podlega uszczegółowieniu w stosunku
do części ciała, co do której pacjent podaje dolegliwości lub sami stwierdzamy zmianę.
Pamiętamy, że skóra zbudowana jest z naskórka, skóry właściwej oraz tkanki podskórnej. Skóra otacza ochronną powłoką całe nasze ciało, na jej powierzchni mogą pojawiać się różnorodne zmiany dotyczące:
zabarwienia, ciągłości, elastyczności itp. Należy pamiętać, że czasami zmiany stwierdzane na powierzchni skóry odzwierciedlają proces chorobowy toczący się wewnątrz organizmu; mogą im towarzyszyć: swędzenie, dolegliwości bólowe lub wysięk. Poddając ocenie skórę powinniśmy zawsze brać pod uwagę stan paznokci oraz
włosów, jako wytworów powierzchownej warstwy skóry tj. naskórka.

W trakcie badania fizykalnego skóry, należy zachować następującą kolejność postępowania:

1/ Wywiad - uzupełniany o kwestie pominięte przy wywiadzie ogólnym oraz mające wpływ na obraz
skóry. Ważnymi odnośnikami są: wiek, rasa i płeć osoby badanej.

Zadając pytania pamiętajmy o zasadach podanych przy „ocenie głównej dolegliwości” to jest:
• czy pacjent stwierdza zmiany w badanym obszarze,
• umiejscowienie,
• charakter,
• wielkość,
• przebieg,
• okoliczności,
• czynniki nasilające lub łagodzące,
• objawy towarzyszące.

Uwaga !
Uzyskane informacje należy umieścić w czasie /dni, tygodnie, miesiące lub lata/ oraz czy istnieje związek z porą roku, podróżą /np. tropiki/, leczeniem, wykonywanym zawodem, menstruacją, ciążą,
używanymi kosmetykami lub środkami higieny osobistej.

2/ Obserwacja - dokonywana w odniesieniu do całej powierzchni ciała, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc podawanych jako zmienione przez pacjenta. Do prawidłowego przeprowadzenia tej części badania, wskazane jest dobre oświetlenie - najlepiej naturalne

W ocenie bierzemy pod uwagę

1/ zabarwienie - odnotować należy umiejscowienie obszarów o zwiększonej lub zmniejszonej pigmentacji.
Sinica, bladość lub zażółcenie są dla nas sygnałem o toczącym się w organizmie procesie chorobowym.

2/ uszkodzenia i zmiany - ważna jest ich lokalizacja /możliwa do określenia czy uogólniona/, układ /liniowy,
zgrupowany lub w obrębie dermatomu/, rodzaj /plamka, krosta, pęcherz, guz/ oraz kolor /jeden czy wielość/.

Zmiany pierwotne - uszkodzeń skóry - powstają w zdrowej uprzednio skórze:

• Plamka - zmiana zabarwienia skóry na ograniczonej przestrzeni, płaska i nie badalna palpacyjnie,

• Pęcherzyk - drobny wykwit - do 0,5 cm. - wyniosły ponad powierzchnię skóry, wypełniony płynem wysiękowym, kształtu okrągłego lub owalnego,

• Pęcherz - większy od pęcherzyka, wykwit skórny; powstający szybko wskutek silnego naporu płynu wysiękowego,

• Grudka - wykwit, wyraźnie odgraniczony, dość spoisty, wielkości do 0,5 cm., różnego kształtu i barwy,

• Krosta - drobny, wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry, wielkości od główki szpilki do ziarna fasoli, przeważnie okrągły, wypełniony ropą,

• Guzek - wyniosły nad powierzchnię skóry wykwit, podobny do grudki ale od niej większy,

• Guz - każdy, dający się wykryć klinicznie nadmiar tkankowy, może mieć charakter nowotworowy łagodny lub złośliwy; wielkość większa od orzecha laskowego.

Zmiany wtórne uszkodzenia skóry - spowodowane rozwojem zmian pierwotnych:

• Owrzodzenie - ograniczone ubytki błony śluzowej lub skóry spowodowane działaniem uszkadzających czynników mechanicznych, fizycznych, chemicznych lub zaburzeniami w ukrwieniu,

• Pęknięcie - linijny ubytek naskórka i skóry, występujący w miejscach gdzie skóra jest napinana lub rozciągana. Jego głębszą odmianą jest rozpadlina.

Cechy charakterystyczne dla zmian nowotworowych skóry:

A - Asymetria
B - Border /Granica/
C - Color /Kolor – wielość kolorów/
D - Diameter /Średnica - powyżej 0,6 cm./
E - Elewejszyn /Uniesienie nad skórę/

3/ Badanie Palpacyjne - obejmuje:

3. 1. Skórę w zakresie

1. Wilgotności - określając czy jest sucha, wilgotna, tłusta, spocona;
2. Temperatury - określając czy jest zimna czy ciepła /badanie przeprowadzamy za pomocą termometru lub grzbietem dłoni/;
3. Powierzchni - czy jest gładka czy szorstka /pozwala różnicować np. nadczynność od niedoczynności
tarczycy/;
4. Ruchomości - czy jest łatwo przesuwalny fałd skórny /np. w obrzęku ruchomość jest ograniczona/;
5. Napięcie - sprawdzamy poprzez ocenę szybkości z jaką fałd skórny powraca do położenia pierwotnego po uniesieniu ponad powierzchnię skóry /np. w odwodnieniu napięcie jest zmniejszone/.

3. 2. Paznokcie /należy zawsze oceniać na wszystkich kończynach/ w zakresie

1. Zabarwienia - kolor może nas informować np. o niedotlenieniu - fioletowe, o niedokrwieniu - białawe, o grzybicy - żółtawy;
2. Kształtu - kształt łyżeczkowaty może świadczyć o anemii, pałeczkowaty o hipoksji lub raku płuc a szeroka płytka może nasuwać podejrzenie o występowanie zespołu Down’a lub innych zaburzeń chromosomalnych;
3. Wypełnienie kapilar w układzie obwodowym - powrót krwi po uciśnięciu paznokcia powinien nastąpić do 3 sekund;
4. Wszelkie zmiany - oddzielenie paznokcia od łożyska - objaw zanokcicy, plamki - objaw grzybicy i łuszczycy.

3. 3. Włosy /na całym ciele/ w zakresie:

1. Rozmieszczenia - czy występuje w miejscach nietypowych może świadczyć np. o niedoczynności
tarczycy bądź zatruciu witaminą A; brak owłosienia na wzgórku łonowym podczas dojrzewania wskazuje na możliwą niedoczynność tarczycy lub niedoczynność przysadki mózgowej, niewydolność gonad lub chorobę Addisona; brak owłosienia może być spowodowany chemioterapią lub łysieniem w tym łysieniem plackowatym;
2. Struktury w dotyku - delikatne, jedwabiste czy też chropowate, szorstkie - jako objawy różnicujące nadczynność od niedoczynności tarczycy;
3. Ilości i jakości - gęste, rzadkie, cienkie, grube.


Zmiany pierwotne - uszkodzeń skóry - powstają w zdrowej uprzednio skórze:

• Plamka - zmiana zabarwienia skóry na ograniczonej przestrzeni, płaska i niebadalna palpacyjnie,
• Pęcherzyk - drobny wykwit - do 0,5 cm. - wyniosły ponad powierzchnię skóry, wypełniony płynem wysiękowym, kształtu okrągłego lub owalnego,
• Pęcherz - większy od pęcherzyka, wykwit skórny; powstający szybko wskutek silnego naporu płynu wysiękowego,                                                                               

• Grudka - wykwit,wyraźnie odgraniczony,dość spoisty,wielkość do 0,5 cm., różnego kształtu i barwy                                                                                                 

• Krosta - drobny, wyniosły ponad powierzchnię skóry, wielkości od główki szpilki do ziarna fasoli, przeważnie okrągły, wypełniony ropą                                  

 • Guzek - wyniosły nad powierzchnię skóry wykwit,podobny do grudki ale od niej większy                                                                                                                      

• Guz - każdy, dający się wykryć klinicznie nadmiar tkankowy, może mieć charakter nowotworowy łagodny lub złośliwy; wielkość większa od orzecha laskowego.  

Zmiany wtórne uszkodzenia skóry - spowodowane rozwojem zmian pierwotnych:                                                                                                                    

 • Owrzodzenie - ograniczone ubytki błony śluzowej lub skóry spowodowane działaniem uszkadzających czynników mechanicznych, fizycznych, chemicznych lub zaburzeniami w ukrwieniu,                                                                                       

• Pęknięcie - linijny ubytek naskórka i skóry , występujących w miejscach gdzie skóra jest napinana lub rozciągana. 

Jego głębszą odmianą jest rozpadlina  ( blizna, owrzodzenie, nadżerka, strup ).

Badanie Fizykalne - część I - WYKŁAD

Prowadzący: Zygmunt Sitko

Badanie Fizykalne część I

WYWIAD

Wywiad przeprowadzany w ramach badania fizykalnego ukierunkowuje nas do planowania przyszłych działań pielęgniarskich lub położniczych. Uzyskujemy w ten sposób informacje kim jest pacjent, jak odbiera swoje objawy i choroby oraz zdobywamy jego zaufanie.

Warunki przeprowadzania wywiadu:

1/ Przygotowanie własne
- przegląd dokumentacji lub skierowania
- środowisko – otoczenie zapewniające intymność i bezpieczeństwo, czyste i dobrze oświetlone, właściwie wyposażone
- sposób zachowania się pacjenta
- sporządzanie notatek

2/ Poznawanie pacjenta
- przywitanie pacjenta
- zapewnienie komfortu
- pytania otwarte
- słuchanie pacjenta: ułatwianie, refleksja, odpowiedzi wyrażające empatię, pytanie o odczucia, konfrontacja, interpretacja
- zakończenie

3/ Zdobywanie dodatkowych informacji /wyniki laboratoryjne, radiologiczne, konsultacje/

4/ Utrudnienia w przeprowadzeniu wywiadu
- wiek, milczenie, gadatliwość, złość i nienawiść, wielość dolegliwości i objawów, pacjent lękowy, nadużywanie alkoholu i narkotyków, słaba pamięć, atrakcyjny seksualnie lub uwodzący, trudności w czytaniu lub obcojęzyczność, ograniczona inteligencja, ograniczenie fizyczne, rodzina i przyjaciele, choroba terminalna,

5/ Zebrane informacje wg zasady OLDCARTO - outset - początek

L - location - lokalizacja

D - duration - czas trwania

C - character - charakter

A - aggravating factors - czynniki pogarszające

R - relieving factors - czynniki łagodzące

T - treatment - zastosowane leczenie - należy zapisać wg zasady SOAPS - Subiektywne - co powie pacjent i inni o pacjencie

O - Obiektywne - co my stwierdzamy

A - Assesment - ocena

P - Plan - co zrobimy

6/ Po pierwsze Kompleksowy Wywiad Zdrowotny /tylko za pierwszym razem/

dane ogólne: data zbierania wywiadu, dane personalne, źródło skierowania, ubezpieczenie zdrowotne, PESEL, 

główne dolegliwości, przebieg obecnej choroby, choroby przebyte, obecny stan zdrowia

/przyjmowane leki, uczulenia, tytoń, alkohol, narkotyki, dieta

– odżywianie, badania przesiewowe, szczepienia, rytm snu, wysiłek fizyczny i odpoczynek, zagrożenia środowiskowe – dom/szkoła/miejsce pracy, czynniki wpływające na bezpieczeństwo – np. pasy bezpieczeństwa, 

choroby przebyte w dzieciństwie, choroby wieku dojrzałego, choroby psychiczne, wypadki i urazy, hospitalizacje, zabiegi operacyjne, choroby w rodzinie

- parametry ogólne: waga, wzrost, temperatura, RR, tętno, oddech, obwód

- głowa w tym narządy zmysłów: bóle – głowy/oczu/uszu, urazy, zaburzenia równowagi, ostrość wzroku, okulary lub soczewki, ostatnie badanie oczu, zaczerwienienie, nadmierne łzawienie, podwójne widzenie, plamy i plamki, migające światła, jaskra, zaćma; słuch - szum w uszach, zawroty głowy, infekcja, wyciek, częste przeziębienia; katar sienny, krwawienia z nosa, problemy z zatokami
- jama ustna i gardło: stan uzębienia i dziąseł, krwawienie z dziąseł, wizyty dentystyczne, bolesność języka, częste bóle gardła, chrypka – zmiana głosu, owrzodzenia
- szyja: powiększone węzły chłonne, wole, ból lub sztywność szyi
- piersi: guzki, ból lub dyskomfort, wyciek z brodawki, samokontrola

- układ pokarmowy: problemy z połykaniem, zgaga, apetyt, nudności, wymioty, niestrawność. Częstość wypróżnień, zabarwienie i objętość stolca, zmiana rytmu wypróżnień, krwawienie z odbytu lub smoliste stolce, guzki krwawnicze, zaparcia, biegunka. Ból brzucha, nietolerancja pokarmowa, nadmierne odbijanie się lub oddawanie gazów. Żółtaczka, kłopoty ze strony wątroby lub pęcherzyka żółciowego, zapalenie wątroby

- układ oddechowy: kaszel, plwocina – kolor/ilość, krwioplucie, świsty, astma oskrzelowa, zapalenie oskrzeli, rozedma, zapalenie płuc, gruźlica, zapalenie opłucnej, ostatnie zdjęcie płuc

- układ krążenia: problemy z sercem, wysokie ciśnienie tętnicze krwi, gorączka reumatyczna, szmery w sercu, duszność, obrzęki, kołatanie serca, ból serca, chromanie przestankowe, zakrzepica, żylaki kończyn dolnych, wcześniejsze EKG lub inne badanie serca

- układ moczowo – płciowy: częstość oddawania moczu, pieczenie i ból przy oddawaniu moczu, krwiomocz, nietrzymanie moczu, zakażenia układu moczowego, wyciek z cewki moczowej, orientacja seksualna, choroby przenoszone drogą płciową, u mężczyzn: ból jąder, przerost gruczołu krokowego; u kobiet : upławy, świąd, guzki, pierwsza miesiączka, regularność, czas trwania miesiączek, krwawienia między miesiączkowe, bolesne miesiączkowanie, liczba ciąż i porodów, powikłania w ciąży, bolesne stosunki płciowe, metody antykoncepcji

- układ mięśniowo – szkieletowy: bóle mięśni i stawów, sztywność, zapalenie stawów, dna moczanowa, ból w okolicy krzyżowej kręgosłupa

- układ nerwowy: omdlenia, utraty przytomności, napady padaczkowe, osłabienie, porażenie, drętwienie, mrowienie, drżenia lub inne ruchy mimowolne, zaburzenia pamięci

- układ krwiotwórczy: objawy niedokrwistości, łatwe powstawanie siniaków lub krwawień, przetoczenia krwi w przeszłości – reakcje uboczne

- układ endokrynologiczny: kłopoty z tarczycą, nietolerancja zimna lub gorąca, nadmierna potliwość, cukrzyca, nadmierne pragnienie lub głód, wielomocz, nieregularne miesiączki, zmiany skórne, nadmierne napięcie nerwowe

- stan psychiczny: nastrój w tym jego obniżenie, pamięć, myśli samobójcze, napięcie nerwowe, lęki, zaburzenia emocjonalne.

7. Po drugie Wywiad Rodzinny i Środowiskowy- wiek i stan zdrowia lub wiek i przyczyna śmierci rodziców, rodzeństwa, współmałżonka, dzieci /może również innych krewnych/
- występowanie chorób i objawów takich jak te, które występują u pacjenta
- sytuacja w domu i osoby ważne dla pacjenta, w tym rodzina i przyjaciele
- rytm życia codziennego – w ciągu doby
- wyznanie – jeżeli ma to znaczenie
- pogląd na teraźniejszość i przyszłość
- warunki mieszkaniowe

8. Po trzecie Wywiad Zawodowy- chronologia zatrudnienia

- środowisko i warunki pracy
- urazy i choroby zawodowe

9. Struktura wywiadu- przedstawienie się
- udział pacjenta w przedstawianiu dolegliwości
- zebranie wywiadu dotyczącego obecnej choroby i badanie fizykalne
- postawienie diagnozy pielęgniarskiej
- rozwinięcie planu wraz z pacjentem
- zakończenie

10. Badanie Fizykalne należy przeprowadzać przy zachowaniu maksimum intymności, ciało w czasie badania powinno być przykryte, należy jednak widzieć, dotknąć a serce i płuca osłuchać.
Przeprowadzać w sposób usystematyzowany z jak najmniejszą ilością przemieszczeń, zawsze informując pacjenta co będziemy wykonywać.

Zakres Badania przedmiotowego

• Ogólne wrażenie – zwięzły opis osoby, wyglądu, postawy, sposobu zachowania
• Oznaki życiowe – częstość tętna, oddechu, ciśnienie tętnicze krwi, czasem temperatura
• Ciężar ciała i wzrost – (w lekkim ubraniu)
• Skóra – zabarwienie, powierzchnia, widoczne zmiany; włosy i paznokcie
• Głowa – włosy, owłosiona skóra głowy, czaszka, twarz
• Oczy – ostrość wzroku, pole widzenia, spojówki, twardówka; rogówka, tęczówka, soczewka, źrenice (wielkość, kształt, reakcja na światło)
• Uszy – małżowiny, przewód słuchowy, błony bębenkowe, słuch, a jeśli są wskazania próba Webera i Rinnego
• Nos – błona śluzowa, przegroda, tkliwość zatok
• Jama ustna – wargi, błona śluzowa, dziąsła, zęby język, gardło
• Szyja – gruczoł tarczowy, tchawica
• Węzły chłonne – szyjne, pachowe, nadkłykciowe, pachwinowe
• Klatka piersiowa/płuca – oddychanie (rytm, wysiłek, słyszalność), kształt klatki piersiowej, drżenie
piersiowe, odgłos opukowy, szmer oddechowy, odgłosy dodatkowe
• Układ krążenia – tętno na tętnicach szyjnych, ciśnienie w żyłach szyjnych, uderzenie koniuszkowe,
tony serca, dodatkowe zjawiska osłuchowe, szmery
• Gruczoły piersiowe – wielkość, symetria, tkliwość, badalne twory
• Brzuch – kształt, blizny, odgłosy perystaltyki jelit, odgłos opukowy i jego rozmieszczenie; tkliwość,
badalne twory; wątroba, śledziona, nerki, aorta
• Układ płciowy – męskie – prącie, moszna i jej zawartość, w tym jądra; przepuklina – żeńskie srom,
pochwa, szyjka macicy, macica (wielkość, kształt, położenie), przydatki; badanie przez odbyt i pochwę
• Odbytnica – odbyt, odbytnica i (u mężczyzn) gruczoł krokowy; badanie stolca na krew utajoną
• Obwodowy układ krążenia – zabarwienie skóry, tętno na tętnicach obwodowych, obrzęk, żylaki
• Układ mięśniowo – szkieletowy – zniekształcenia, obrzęki lub tkliwość stawów; plecy (wygięcia lub tkliwość), zakres ruchów
• Układ nerwowy – nerwy czaszkowe (jeżeli jeszcze nie opisane); część ruchowa – ułożenie ciała, ruchy mimowolne, masa mięśniowa, napięcie mięśniowe, siła, koordynacja (np. palec – nos); chód i
utrzymanie równowagi (próba Romberga); część czuciowa – ból, dotyk, pozycja ciała i kończyn, czucie wibracji, zdolności rozróżniania (zapach, temp., smak); odruchy
• Stan psychiczny – wygląd i zachowanie, mowa i wysławianie się, nastrój, myślenie i postrzeganie,
pamięć i koncentracja uwagi, wyższe funkcje poznawcze.

Firma szkoleniowa VITAL-MED

Witam Szanownych Państwa,

na wstępie bardzo dziękujmy za podjęcie kształcenia w firmie Vital-med.

Zgodnie z ustaleniami przesyłam za uzyskaną wcześniej zgodą harmonogram staży z podjętego kursu.

Placówką stażową będzie: 

Centralny Szpital Kliniczny UCK WUM ul. Stefana Banacha 1a, 02-097 Warszawa

Opiekunkami staży będą  Zabielny Dorota - OIT  i Michalska Iwona - kardiologia

Lista uczestników staży zawarta jest w załączniku.

Zapraszamy na kolejne zajęcia 30.11.2019 r.

Pozostajemy do dyspozycji,

z wyrazami szacunku

Katarzyna Januszczak

Vital-med.

zgodnie z ustaleniami przesyłam numery kontaktowe do opiekunów staży:

           Dorota Zabielny 532 276 654, Iwona Michalska 509 348 345.

PALCE PAŁECZKOWATE

Na jakie choroby wskazują palce pałeczkowate?

Palce pałeczkowate mogą wskazywać na różne choroby. Najczęstsze przyczyny palców pałeczkowatych to schorzenia, w przebiegu których dochodzi do długotrwałego niedotlenienia organizmu, np. sinicze wady serca lub ciężkie schorzenia płuc, choć nie tylko.

Palce pałeczkowate, inaczej pałeczkowatość palców, palce Hipokratesa lub pałeczki dobosza, to jeden z objawów chorobowych. Palce pałeczkowate można rozpoznać po tym, że dystalne, czyli końcowe części palców są pogrubione, a paznokcie są okrągłe i uwypuklone, przez co kształtem przypominają szkiełko zegarka (tzw. paznokcie zegarkowe).

Place pałeczkowate mogą mieć postać idiopatyczną o podłożu dziedzicznym i wrodzonym. Jednak najczęściej spotyka się formę nabytą, towarzyszącą wielu chorobom.

Palce pałeczkowate - przyczyny. Choroby układu oddechowego

•   mukowiscydoza to choroba genetyczna, która objawia się także przewlekłym kaszlem, nawracającym zapaleniem płuc i oskrzeli
• przewlekła obturacyjna choroba płuc - dominują trudności z oddychaniem - najpierw przy wysiłku, potem także w spoczynku, kaszel i odkrztuszanie plwociny (głównie rano). W zaawansowanym stadium choroby pojawiają się jadłowstręt, omdlenia i palce pałeczkowate
• zatorowość płucna - duszność,ból w klatce piersiowej, suchy kaszel,krwioplucie, omdlenia
• odma opłucnowa - nagły kłujący ból w klatce piersiowej, bladość skóry, sinica, spłycony i przyspieszony oddech
• rozstrzenie oskrzeli - charakterystyczna jest triada objawów: uporczywy kaszel z odkrztuszaniem, obfita, ropna plwocina, krwioplucie. U niektórych chorych mogą się pojawić palce pałeczkowate
• śródmiąższowe choroby płuc - pojawia się postępująca duszność, suchy kaszel, przemijający szybki oddech, trzeszczenie podczas oddychania, zmęczenie, utrata masy ciała, objawy nadciśnienia płucnego     
• zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych - palce pałeczkowate pojawiają się w postaci przewlekłej tej choroby
• pylica płuc - narastająca duszność, kaszel, szybkie męczenie się - pałeczki dobosza pojawiają się rzadko
• idiopatyczne zwłóknienie płuc
• nowotwory płuc

Palce pałeczkowate - przyczyny. Choroby układu krążenia

• sinicze  wady serca (np.tetralogia Fallota)  
• choroby dużych naczyń tętniczych i żylnych (np.tętniak aorty)  
• infekcyjne zapalenie wsierdzia - palce pałeczkowate pojawiają się przy długo trwającym stanie zapalnym. Wówczas skóra zyskuje barwę "kawy z mlekiem" i wyczuwalne jest powiększenie śledziony
• bolesny rumień kończyn (łac. erythromelalgia) - napadowe zaczerwienienie i ocieplenie skóry palców nóg, rzadziej rąk. Objawami towarzyszącymi są obrzęk oraz piekący ból. Objawy te mogą również dotyczyć uszu i twarzy

Palce pałeczkowate MOGĄ TEŻ występujące tylko u jednej ręki lub ograniczone do kilku palców mogą wystąpić w przypadku:

• porażenia splotu barkowego
• zapalenia nerwu pośrodkowego
• tętniaka aorty lub tętnicy podobojczykowej
• sarkoidozy

Palce pałeczkowate - przyczyny. Choroby układu pokarmowego

• wrzodziejące zapalenie jelita grubego - m.in. biegunka (nawet 20 stolców na dobę), krew w stolcu, osłabienie, gorączka, utrata apetytu, niekiedy chudnięcie
• choroby wątroby - zapalenie lub marskość wątroby - powiększenie narządu i ból z prawej strony nadbrzusza, a także objawy mniej specyficzne - m.in. zaczerwienienie dłoni, czerwone plamki na tułowiu i palce pałeczkowate

Palce pałeczkowate - przyczyny. Choroby reumatologiczne

• osteoartropatia przerostowa - m.in. zapalenie kilku lub wielu stawów, zmiany skórne w obrębie zajętych stawów, sztywność stawów, zmiana kształtu palców stóp lub rąk (tzw. maczugowatość)
• łuszczycowe zapalenie stawów - m.in. ból, zaczerwienienie, obrzęk i zesztywnienie stawów, zniekształcenia palców, zmiany paznokciowe

Palce pałeczkowate - przyczyny. Choroby endokrynologiczne

• choroba Gravesa-Basedowa odpowiada za około 75 proc. przypadków nadczynności tarczycy. Objawia się m.in. nerwowością, nietolerancją wysokiej temperatury, potliwością i kłopotami ze snem. Najrzadszym, pozatarczycowym objawem tej choroby są palce pałeczkowate
• akromegalia (choroba spowodowana nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu) - m.in. powiększenie się dłoni i stóp, pełniejsze wargi, szerszy nos

Bibliografia: Baran E., Wybrane choroby paznokci, "Praktyka medyczna" 2000, nr 6