Opracował: Zygmunt Sitko
ĆWICZENIA DO UKŁADU MIĘŚNIOWO- SZKIELETOWEGO
ZWICHNIĘCIE STAWU, przemieszczenie końców stawowych kości poza ich naturalne granice styku, z utratą naturalnej czynności stawu. W czasie zwichnięcia dochodzi do rozerwania tkanki przystawowej, torebki stawowej i więzadeł. Mięśnie przyczepiające się do zwichniętych kości pozostają w przykurczu nadając kończynie przymusowe ustawienie.
Objawy zwichnięcia:
• Kończyna w ustawieniu przymusowym, chory nie może zmienić jej ustawienia,
• Wyczuwalne przemieszczenie powierzchni stawowych,
• Ból, obrzęk i krwiak w stawie,
• Zniesienie funkcji kończyny.
Postępowanie:
• Doraźne unieruchomienie chorej kończyny w ułożeniu powypadkowym,
• Wykonanie zdjęcia RTG chorego stawu,
• Nastawienie stawu i unieruchomienie na okres 3-4 tygodni,
• Po zdjęciu unieruchomienia ćwiczenia ruchów czynnych ze stopniowym zwiększaniem zakresu natężenia.
ZŁAMANIE KOŚCI,
Jest to przerwanie ciągłości tkanki kostnej wskutek urazu bezpośredniego lub pośredniego, gdy siła urazu przekroczy granicę wytrzymałości kości.
Podział złamań:
• Bez przemieszczenia – odłamy powracają do prawidłowego ustawienia,
• Z przemieszczeniem.
Przyczyną przemieszczenia mogą być:
- działanie urazu,
- pociąganie mięśni przyczepionych do kości,
- niewłaściwe działanie na miejscu wypadku.
Podział złamań kliniczny:
- Złamanie zamknięte – gdy skóra jest nieuszkodzona,
- Złamanie otwarte – gdy ciągłość skóry jest naruszona,
Ze względu na kierunek działania siły:
• Złamanie przez zgięcie – siła działa prostopadle na obu końcach. Powstaje odłam pośredni w kształcie klina.
• Złamanie przez skręcenie – siła skręcająca działa wokół długiej osi kończyny, płaszczyzna złamania jest spiralna.
• Złamanie przez przesunięcie – siła przesuwa kość podpartą w pobliżu miejsca złamania / złamanie szyjki kości udowej.
• Złamanie przez rozerwanie – następuje wskutek nadmiernego rozciągnięcia (skurcz mięśnia czworogłowego może powodować rozerwanie rzepki; skurcz mięśnia trójgłowego ramienia może powodować oderwanie wyrostka łokciowego.
• Złamanie przez zgniecenie (kompresyjne) – siłą działa bezpośrednio wzdłuż osi na kość o budowie gąbczastej (złamanie kości piętowej po skoku z wysokości lub kompresyjne złamanie kręgu).
Objawy złamania:
• Ból i bolesność,
• Porażenie czynności i przymusowe ułożenie kończyny,
• Krwiak, sińce, obrzęk,
• Zniekształcenie ruchomości wzdłuż kości długich,
• Nieprawidłowa ruchomość,
• Trzeszczenie i tarcie odłamów kostnych.
Powikłania złamania:
1. Ogólne: wstrząs, zapalenie płuc, zatory tłuszczowe w krążeniu mózgowym, odleżyny.
2. Powikłania miejscowe: rana w pobliżu złamania (złamanie otwarte), zakażenie kości, uszkodzenie stawu, uszkodzenie nerwów, uszkodzenie naczyń krwionośnych, uszkodzenie narządów sąsiednich.
Zespół Sudecka – ostry zanik kości
Główne objawy:
- Ból kończyny,
- Zesztywnienie stawów,
- Zaburzenia naczynioruchowe.
Proces chorobowy dotyczy najczęściej okolicy nadgarstka i kostek goleni. W okresie od 6 tygodnia do 4 miesiąca od wystąpienia pierwszych objawów dochodzi do zmian zanikowych w tkankach kończyny
• Skóra cieńczeje, jest chłodna i wilgotna,
• Zanika owłosienie,
• Paznokcie stają się kruche i łamliwe,
• Dochodzi do zaników mięśniowych,
• Następuje przykurcz w stawach w pobliżu złamania.
ZASADA METODY TESTOWANIA – wartość funkcjonowania mięśni jest oznaczona liczbami 0-5 oraz procentami określającymi odpowiednik siły mięśniowej w stosunku do zdrowego mięśnia /100 %/
0 – 0 % - brak wszelkiego śladu skurczu mięśnia,
1 – 5 % - ślad, skurcz mięśnia bez wyniku ruchowego,
2 – 20 % - słaby, skurcz mięśnia wyraźny, może on wykonać ruch w pełnym zakresie, lecz tylko w odciążeniu kończyny,
3 – 50 % - dostateczny, mięsień wykonuje ruch w pełnym zakresie przezwyciężając masę kończyny, którą porusza,
4 – 80 % - dobry, mięsień wykonuje ruch jak poprzednio, przy czym może pokonać dodatkowo pewien opór,
5 – 100 % - normalny, siła mięśnia normalna.
Sposób klinicznego określania siły mięśniowej zastosował w 1912 r. Lovett a Kendallowie wprowadzili do testu procentowa ocenę siły mięśnia.
Przyczyny bólów kostnych:
Ból zlokalizowany – złamanie lub uraz, infekcja, nowotwór złośliwy, choroba Pageta, kostniak kostninowy,
Ból rozlany – nowotwór złośliwy, choroba Pageta, osteomalacja, osteoporoza, metaboliczne choroby kości.
Przyczyny bólów stawów:
Zapalne – reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa;
Mechaniczne – zapalenie kostno – stawowe;
Infekcyjne – ropne, gruźlicze, brucelloza;
Urazowe.
Przyczyny bólów mięśni:
Zapalne – zapalenie wielomięśniowe, zapalenie skórno-mięśniowe;
Infekcyjne – ropne, wągrzyca;
Urazowe;
Zespół bólu wielomięśniowego;
Neuropatyczne – np. zespół Guillaina – Barrego.
Pomiary długości kończyn
1/ Pomiar orientacyjny – uda, chorego ułożyć na wznak, kolana i biodra zginamy w kąt prosty –dokonujemy oceny różnicy długości;
2/ Pomiar orientacyjny – goleni, w tym samym należy ułożyć jedną rękę na okolicy nadkłykciowej obu uda drugą podtrzymuj stopy; różnicę długości goleni ocenia się według ustawienia ich kostek wewnętrznych lub pięt.
3/ Bezwzględna długość kończyny dolnej /rzeczywista/ - mierzona jest pomiędzy kolcem biodrowym przednim
górnym a kostką przyśrodkową nogi /obie nogi ułożone równolegle do siebie/ - pomiar odnosimy noga do nogi, jeżeli jedna noga jest krótsza należy przypuszczać patologie wewnątrz lub wokół stawu biodrowego.
4/ Bezwzględna długość kończyny górnej /rzeczywista/ - mierzona pomiędzy wyrostkiem barkowym a główką kości łokciowej; pomiar odnosimy ręka do ręki
Kolejność badania układu ruchu:
1/ Chodzenie – czy postaw jest pionowa, chód stanowczy oraz czy towarzyszy chodzeniu ruch ramion (opisz obserwacje);
2/ Ruchy stawów
– w pozycji siedzącej sprawdzamy ruchy stawu skroniowo – żuchwowego /stojąc z przodu pacjenta/ po obu stronach głowy przykładając ręce do okolic stawów, prosząc o otwarcie i zamknięcie ust;
– w tej samej pozycji sprawdzamy zakres ruchów szyi poprzez polecenie pacjentowi wykonania zgięcia głowy do przodu i odchylenia do tyłu, przygięcia ucha do ramienia jednego a potem drugiego, następnie niech spojrzy przez ramię a potem przez drugie ramię – można powtórzyć te czynności przy jednoczesnym uciskaniu szczytu czaszki, co może wywołać ból lub parestezje w ramieniu, świadczące o znacznym zwężeniu otworu międzykręgowego, jeżeli tego nie zrobiłeś wcześniej to stojąc z tyłu oceń tkliwość odcinka szyjnego kręgosłupa oraz mięśnie szyi;
– stojąc z tyłu po obserwacji, zbadaj palpacyjnie wyrostki kolczyste kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego oceniając tkliwość; poleć pacjentowi wykonanie ruchów zginania oraz skrętów na boki
tułowia;
– poproś pacjenta o wstanie, obejrzyj wygląd pleców i wygięcia kręgosłupa stojąc z boku /odnotuj obserwacje/ Wskaż pacjentowi aby pochylił się do przodu i wyprostował się – następnie sprawdź
palcem czy występują odchylenia kręgosłupa na boki oraz oceń asymetrie ramion, łopatek /dolne kąty na jednej linii/, grzebieni kości biodrowych, pośladków i bruzd podkolanowych;
– pacjent powinien usiąść a my oceniamy stawy rąk, nadgarstka, łokciowe i barków wg. kolejności
wskazanej w wykładzie /oceniając wygląd, tkliwość i ruchomość stawów/;
– w pozycji leżącej rozpocznij ocenę stawów paliczkowych, śródstopnopaliczkowych oraz stawu skokowego /oglądanie i tkliwość/ i ścięgna Achillesa, zakres ruchów – odwracanie i nawracanie śródstopia i pięty, zgięcie palców stopy następnie dokonaj oceny stawu kolanowego – obejrzyj i zbadaj dotykiem okolice powyżej uchyłka nadrzepkowego, zagłębienia po obu stronach rzepki i ruchomość rzepki zachowując kąt zgięcia 90°; sprawdź zakres ruchów: zginanie i prostowanie, rotację zewnętrzną i wewnętrzną to samo powtarzając w stosunku do stawu biodrowego.
– jeżeli pojawiają się wątpliwości lub objawy bólowe wykonaj techniki specjalne w obrębie nadgarstka, kolana lub stawu biodrowego.
cd. ĆWICZENIA DO UKŁADU MIĘŚNIOWO- SZKIELETOWEGO
Należy obserwować sposób chodzenia pacjenta, szczególnie w momencie wchodzenia do gabinetu. Kończąc badanie mięśni i stawów kończyn dokonujemy badania oficjalnego chodu poprzez polecenie, aby pacjent przeszedł swoim sposobem kilka metrów i zakręcił i powrócił do nas. Należy obserwować zarówno sposób poruszania nogami jak i ułożenie ramion wraz z kontrolą ruchów tułowia. Jeżeli chód wydaje się prawidłowy, poproś pacjenta aby przeszedł w sposób pięta – palec, podobnie jak „po linie”.
Rodzaje chodu
CHÓD SPASTYCZNYW porażeniu połowiczym, ramie jest utrzymywane w zgięciu i przywiedzeniu podczas gdy noga jest wyprostowana. Aby poruszać nogą, pacjent przechyla miednicę co pozwala na ruch nogi w postaci pętli wykonanej na zewnątrz i do przodu (obwodzenie, ruch koszący). Upośledzenie zgięcia grzbietowego stopy prowadzi do „drgania” stopą po podłożu. Jeżeli obie stopy są spastyczne, na przykład z powodu choroby rdzenia, ruch zostaje ograniczony (pacjent chodzi sztywno), z towarzyszącym chodzeniu wypychaniem tułowia.
CHÓD Z OPADANIEM STOPY
Opadanie stopy może być jedno lub dwustronne. Pierwsze jest zwykle wynikiem porażenia mięśnia podkolanowego bocznego, a drugie – wynikiem polineuropatii obwodowej. Wzmożone zgięcie w biodrze i kolanie pozwala zgiętej podeszwowo stopie unikać kontaktu z podłożem.
CHÓD ATAKTYCZNY
Może być powodowany wynikiem braku informacji czuciowych ze stopy lub zaburzenia czynności błędnika. W pierwszym przypadku pacjent tupie stopą w celu przezwyciężenia niestabilności. W rezultacie pacjenci z takim problemem są bardziej niestabilni w ciemności lub gdy zamkną oczy (dodatnia próba Romberga). Choroby móżdżku prowadzą do chodzenia na szeroko rozstawionych nogach, na co nie ma wpływu obecność lub brak
informacji wzrokowych. Brak kontroli z pnia mózgu powoduje występowanie nieregularnych ruchów ciała. Przy jednostronnej chorobie móżdżku pacjent zatacza się w stronę, której dotyczy choroba.
CHÓD KACZKOWATY
Pacjent ze znacznym osłabieniem bliższej części kończyny dolnej człapie z boku na bok podczas chodzenia, wraz z upośledzeniem przechylania miednicy kiedy jedna noga jest uniesiona nad podłożem. Objawy te sugerują obecność miopatii proksymalnej.
CHÓD PARKINSONOWSKI
U pacjentów z chorobą Parkinsona rozwija się stopniowo coraz bardziej zgięta postawa. Długość kroku zmniejsza się i jedno lub oba ramiona przestają się kołysać. Mogą wystąpić trudności z rozpoczynaniem lub przerywaniem czynności chodzenia. Skręcanie jest utrudnione i wymaga większej liczby kroków.
CHÓD APRAKSYJNY
W niektórych warunkach (np. wodogłowie z prawidłowym ciśnieniem) występują problemy w organizacji chodzenia, mimo że inne, wykwalifikowane ruchy kończyny dolnej są oszczędzone. Pacjent jest podatny na „zastyganie w miejscu”, nie jest zdolny zainicjować ruchu.
RUCH HISTERYCZNY
W tym przypadku ruch jest nieregularny i nieprzewidywalny. Pacjent zatacza się szeroko, często z przesadnymi ruchami ramion. Upadki i zranienia nie wykluczają możliwości występowania u chorego histerycznej reakcji konwersyjnej. Próba Romberga jest zwykle dodatnia bo chory sam ją kontroluje.
Przebieg Próby Romberga !!
Poproś pacjenta aby stanął prosto ze złączonymi stopami i otwartymi oczami, a następnie zamknął oczy na 20-30 sekund. Może wystąpić lekkie zachwianie – należy stać blisko chorego aby zapobiec upadkowi.
Próba jest dodatnia wówczas gdy wystąpi utrata równowagi po zamknięciu oczu, co sugeruje zaburzone czucie równowagi.
